Czym powinien kierować się logopeda podczas prowadzenia terapii? Jakich zasad powinien przestrzegać, aby terapia była efektywna?
Zasady te wywodzą się z metodyki terapii pedagogicznej i psychologicznej. Należą do nich:
- Zasada wczesnego rozpoczynania terapii.
Wczesna interwencja skraca czas i zwiększa efektywność terapii. W sytuacjach, w których poziom rozwoju emocjonalno-społecznego dziecka uniemożliwia natychmiastowe podjęcie zajęć w gabinecie, albo też gdy osobowość lub uprzedzenia pacjenta wykluczają współpracę – zaleca się inne formy opieki logopedycznej (np. pracę matki lub nauczyciela pod kierunkiem logopedy) albo zmianę logopedy. Zgodnie z zasadą dobrowolności nie można pacjenta zmuszać wbrew jego woli do kontaktu z terapeutą.
- Zasada indywidualizacji, czyli indywidualnego podejścia do każdego pacjenta.
Można ją rozpatrywać w dwóch aspektach:
– program terapii zawsze powinien być opracowany dla konkretnego pacjenta pod kątem jego osobistego problemu. Metody oraz pomoce powinny być dostosowane do możliwości psychofizycznych pacjenta ( do jego poziomu intelektualnego, tempa pracy, kondycji fizycznej i psychicznej) oraz do rodzaju zaburzenia;
– ćwiczenia należy prowadzić indywidualnie. Bywają jednak sytuacje, gdy wskazane jest prowadzenie terapii grupowej (np. zajęcia relaksacyjne, logorytmika, ćwiczenia oddechowe, słuchowe itp.).
- Zasada wykorzystywania w procesie terapii wszelkich możliwości pacjenta.
Zakłada ona, że w procesie terapii należy angażować maksymalną liczbę zmysłów i wykorzystywać posiadane przez pacjenta umiejętności.
- Zasada kompleksowego oddziaływania.
Ponieważ z zaburzeniami mowy często współwystępują zaburzenia emocjonalne, zaburzenia zachowania i osobowości, opóźnienia lub upośledzenia rozwoju umysłowego, zaburzenia lateralizacji oraz funkcji percepcyjno-motorycznych (funkcji słuchowych, wzrokowych, kinestetyczno-ruchowych), istnieje potrzeba prowadzenia równolegle do terapii logopedycznej również terapii zaburzeń emocjonalnych i zaburzeń zachowania, terapii pedagogicznej (w przypadku osób z dysleksją, dysgrafią, dysortografią lub z obniżonymi możliwościami intelektualnymi), ewentualnie podejmowania działań psychoedukacyjnych dla rodziców.
- Zasada aktywnego i świadomego udziału.
Pacjent musi czuć potrzebę ćwiczeń i rozumieć konieczność udziału w zajęciach. Należy zatem pobudzać jego zainteresowanie, podnosić poziom motywacji, wciągać go do zabawy i pracy; stosować jak najszybciej wzmocnienia pozytywne (nagrody, pochwały). Wskazane jest chwalenie pacjenta nawet za najmniejsze osiągnięcia.
- Zasada współpracy z najbliższym otoczeniem.
Pacjent i jego najbliższe otoczenie mają prawo do rzetelnej informacji na temat rodzaju, stopnia i przyczyn zdiagnozowanych zaburzeń. Wspólnie z pacjentem i jego bliskimi należy omówić program i sposób terapii, czas jej trwania, przewidywane efekty, ustalić wzajemne oczekiwania oraz reguły współpracy. Rodzicom, bliskim, nauczycielom należy uświadamiać nawet najmniejsze osiągnięcia pacjenta. Istotne jest też tłumaczenia (uzasadnienie potrzeby) w jakim celu, dlaczego zaleca się pacjentowi wykonanie dodatkowych badań specjalistycznych.
- Zasada systematyczności.
Dotyczy ona sposobu prowadzenia zajęć; narzuca pewne wymogi formalne, takie jak rytmiczność i systematyczność ćwiczeń. Rzadko planowane bądź też przesuwane terminy spotkań z pacjentami obniżają poziom jego motywacji i mobilizacji do pracy. Terapia logopedyczna – w zależności od rodzaju zaburzenia – powinna przebiegać według z góry określonych schematów, zgodnych z metodyką pracy logopedycznej. Zawiera ona pewne następujące po sobie etapy, których kolejności należy bezwzględnie przestrzegać. Warunkiem przejścia do następnego etapu jest utrwalenie poprzedniego.
- Zasada stopniowania trudności.
Terapię zawsze należy rozpoczynać od ćwiczeń (zadań) najłatwiejszych dla danego pacjenta – co jest sprawą bardzo indywidualną – i kolejno realizować coraz trudniejsze, przechodząc od elementów znanych do mniej znanych i nowych. *)
Dostrzeżenie problemu, motywacja do działania, systematyczność w dążeniu do wyznaczonego celu i nie odpuszczanie, to podstawa pracy i współpracy w wielu dziedzinach naszego życia. W przypadku pracy z dziećmi dużą rolę odgrywa współpraca z rodzicami. To najczęściej ich zaangażowanie w terapię i współpracę z terapeutą, przynosi wymierne efekty. Dziecko często przez pryzmat postawy rodzica podchodzi do zajęć. Dzieje się to w pewien sposób niezależnie od dziecka, dlatego podstawą sukcesu działań logopedy, oprócz zbudowania dobrej relacji z dzieckiem, jest szczera, oparta o zaufanie współpraca z rodzicem. Zazwyczaj w tym momencie na myśl przychodzi nam otwarty, życzliwy terapeuta, oczywiście, taki on być powinien, jednak jeszcze ważniejsze jest, to, aby i rodzic był w tej relacji prawdziwy i szczery. Wzajemne zaufanie i szacunek, umiejętność rozmowy, poszukiwanie wspólnych możliwości i rozwiązań, znacznie ułatwiają pracę, pozwalają stworzyć lepsze warunki do rozwoju i nauki dziecka. Perspektywa partnerstwa, współdziałania i współodpowiedzialności w relacji terapeuta-rodzic powinna być oparta o:
– szczerą rozmowę,
– świadomość podejmowanych działań, trudności itp.,
– informacje zwrotne,
– monitoring efektów,
– interesujące i inspirujące zadania podczas zajęć i w domu,
– motywowanie / chwalenie.
Niestety, zdarza się, że mimo wszystko rodzic nie podejmuje pracy z dzieckiem w domu. Oczywiście ma do tego prawo, jest to jego wybór. To on poświęca swój czas i cenny czas dziecka na udział w zajęciach.
*) Tekst pochodzi z: http://logomka.atthost24.pl/index.php/2017/07/16/zasady-terapii-logopedycznej/
Wstecz© PZG 2025